ODAMIZDAN ÖZELLEŞTİRME PEŞKEŞİNE KARŞI DAVA

TMMOB Makina Mühendisleri Odası Başkent Doğalgaz Dağıtım AŞ Özelleştirme İhalesinin Yürütmesinin Durdurulması ve İptali İstemiyle Danıştay‘da Dava Açtı

Dava, doğalgaz dağıtımının kamu hizmeti olduğu; bu hizmetin özelleştirmesinin özel hukuk sözleşmeleri ve mülkiyet devri yoluyla yapılamayacağı, doğalgaz fiyatlarında kentler arası uygulama farklılığı yaratılacağı ve ihale sürecindeki usulsüzlüklere dayanarak açılmıştır.

Bilindiği üzere; 12.06.2007 tarihli 5669 sayılı Yasanın 1. maddesiyle 4646 sayılı Doğalgaz Piyasası Yasasının Geçici-3. maddesine (e) bendi eklenerek, EGO Genel Müdürlüğünün doğalgazla ilgili bölümlerinin ayrı bir şirkete dönüştürülerek kısa süre içinde özelleştirilmesi ve özelleştirme gelirleri ile BOTAŞ‘a olan EGO borçlarının faizleri silinerek, yalnızca anaparanın ödenmesi amacıyla özel bir değişiklik yapılmıştır. Bu düzenleme uyarınca EGO‘nun doğalgaz birimlerini kapsayarak kurulan Başkent Doğalgaz Dağıtım AŞ özelleştirme ihalesi, çok özel bir biçimde hukuk ve Anayasa‘ya aykırılıklar eşliğinde yapılmıştır. Odamızın açtığı dava gerekçeleri aşağıda özet bir şekilde kamuoyunun bilgisine sunulmaktadır.

Kamu hizmetinin özelleştirilmesi kamu yararına ve Anayasa‘ya aykırıdır
Doğalgaz dağıtımının toplumdaki tüm bireylerin ihtiyaçları doğrultusunda ve eşit bir şekilde yararlandırılmalarının sağlanması, Anayasa‘nın 2. maddesinde düzenlenen sosyal devlet ilkesinin bir gereğidir. Bu yönüyle doğalgaz dağıtımı kamu hizmeti niteliğindedir. Yine Anayasa‘nın mahalli idareleri düzenleyen 127. maddesi ve kamu hizmetlerini düzenleyen 128. maddesi göz önüne alındığında, böylesi kamusal bir hizmetin mahalli idarelerce yürütülmesi gerekmektedir. Genel olarak doğalgaz dağıtım hizmetinin kamu idaresinin asli görev ve yetki alanından çıkarılarak özelleştirilmesinin kamu yararına ve dolayısıyla Anayasa‘ya aykırı olduğu kanısındayız.
İşletme hakkı yanında doğal gaz dağıtım şebekesinin mülkiyetinin de devredileceği özelleştirme kamu yararına ve hukuka aykırıdır
Şehir içi doğalgaz dağıtım şebekeleri, fiziki ve ekonomik imkansızlık gibi nedenlerle doğal tekel konumun-da ve temel bir kamu hizmetinin kullanıcı yurttaşlara ulaştırılmasının tek altyapısını oluşturmaktadır. Bu yönüyle ülke yurttaşlarına doğalgazın temini ve dağıtım şebekelerinin mutlaka kamu idaresinin tasarruf, gözetim ve denetimi altında bulundurulması bir zorunluluktur.

Yasada EPDK tarafından kentsel doğalgaz dağıtım şirketlerine verilecek lisansların en çok 30 yıl süreli olduğu belirtilmektedir. 4646 sayılı Yasanın Geçici-3. maddesine eklenen (e) bendindeki; "EGO Genel Müdürlüğünün mülkiyet ve/veya işletmesinde bulunan doğal gazın şehir içi dağıtımı ile ilgili tüm alt yapı tesisleri (...) yapılacak protokolle şirkete devredilir" ibaresinden, dağıtım şebekesinin mülkiyetinin devrinin değil, işletme hakkının kullanılabilmesi için mevcut alt yapı tesislerinin lisans süresiyle sınırlı olarak işletme hakkının devri olarak anlaşılması gerekmektedir.
Buna karşın ihalenin dayanaklarından olan ilan, şartname ve benzeri işlemlerde; lisans süresi olan 30 yıl boyunca kent içi doğalgaz dağıtım şebekesinin işletme hakkının devredileceği, bu süre sonunda ilgili kamu idaresine iade edileceği yolunda herhangi bir düzenleme mevcut değildir. İkinci bir doğalgaz dağıtım şebekesinin kurulmasının fiziki ve ekonomik imkansızlığı göz önüne alındığında, doğalgaz dağıtım şebekesinin mülkiyetinin de devredildiği bu özelleştirmeyle; 30 yıllık lisans süresi sonunda Ankara‘da dağıtım şebekesi sorununun gündeme geleceği açıktır. Doğalgaz gibi kamunun temel ihtiyaçlarından olan bir enerji dağıtım şebekesinin mülkiyetinin, kamu idaresinde kalması gerekmekteyken, mülkiyetin devrini içeren bu özelleştirme çok açık bir şekilde kamu yararına ve hukuka aykırılık oluşturmaktadır.

Doğalgaz dağıtımının özel hukuk sözleşmeleriyle gördürülmesi mümkün değildir
Anayasa‘nın "Devletleştirme ve Özelleştirme"yi düzenleyen 47. maddesinde; kamu idarelerince yürütülen hizmetlerin özel hukuk sözleşmeleriyle gördürülebilmesi ancak yasada açık hüküm bulunması koşuluna bağlanmıştır. Söz konusu özelleştirmeye yetki veren Yasa hükmünde ise bu konuda herhangi bir açık hüküm bulunmamaktadır. Diğer yandan doğalgaz dağıtım faaliyetinin niteliği bu faaliyetin devrini ancak imtiyaz sözleşmesi yoluyla mümkün kılar. Ancak söz konusu özelleştirmenin tanıtım dokümanı, şartnamesi ve ek‘leri incelendiğinde, yapılacak devire ilişkin sözleşmenin özel hukuk sözleşmesi olduğu görülmektedir. Dava konusu işlemler bu açıdan da hukuka aykırıdır ve iptali gerekmektedir.
Ankara doğalgazı en yüksek bedelle tüketen kentlerden biri olacaktır
EPDK, doğal gazın ulaştırıldığı/ulaşacağı kentlerde, "Kentsel Doğal Gaz Dağıtım Lisansları"nı ihale etmekte ve ihalelerde birim hizmet ve amortisman bedeli olarak en düşük bedeli teklif eden şirketlere, 30 yıllık süreyle bu lisansları vermektedir. Bu 30 yılın ilk 8 yılı içinde şirket, satın aldığı gaz bedeline birim hizmet ve amortisman bedeli olarak ihalede bildirdiği fiyattan fazla bir fiyat ekleyemez. Sonuçlanan Kentsel Doğal Gaz Dağıtım Lisans İhalelerinde çıkan birim hizmet ve amortisman bedelleri de 0-0,038 YTL/m³ (0-3,16 USD cent) arasındadır. Ancak Yasa gereği Ankara‘da özelleştirilecek kuruluşu satın alacak şirkete, Türkiye‘deki en yüksek birim hizmet ve amortisman bedeli olan 5,555 USD cent/m3 tahsil etme olanağı tanınmıştır. Bu rakam, diğer şehirler için EPDK lisans ihalelerinde verilen en yüksek birim hizmet ve amortisman bedelinin % 76 fazlasıdır. Ülke genelindeki birim hizmet ve amortisman bedeli ortalaması ise "1" USD cent/m³‘e tekabül etmektedir. Bu ayrıcalıklı uygulama ile Ankara, Türkiye‘de doğal gazı en pahalı kentlerden biri olacaktır.
İhaleden çok kısa bir süre önce Baymina Enerji‘nin Başkent Doğalgaz AŞ‘ye devri ve Kızılcahamam Dağıtım Bölgesi için EPDK‘dan talepte bulunulması, ihaleye katılımları ve ihale bedelini etkiler niteliktedir
25 Aralık 2007 tarihli Başkent Doğalgaz AŞ‘nin özelleştirilmesine ilişkin ilanda ihale tarihi 26 Şubat 2008 olarak belirlenmiş, daha sonra 14 Mart 2008 tarihine ertelenmiştir. Bu süreçte Baymina Enerji‘nin devri ve Kızılcahamam dağıtım bölgesinin Başkent Doğalgaz AŞ‘nin dağıtım bölgesine dahil edilmesi için Başkent Doğalgaz AŞ‘nin girişimlerde bulunduğu ve büyük bir olasılıkla Değer Tespit Komisyonunca bedel belirlenmesinden sonra Baymina Enerji‘nin devrinin gerçekleştirildiği bilinmektedir.
Yine ihaleden çok kısa bir süre önce Başkent Doğalgaz AŞ tarafından EPDK‘ya başvuruda bulunularak Kızılcahamam Dağıtım Bölgesinin devrinin istendiği, EPDK‘nın 28.02.2008 tarihli kararından anlaşılmaktadır. Her ne kadar söz konusu kararda, mevzuat gereği söz konusu bölge için lisans ihalesine çıkılacağı, herhangi bir başvuru olmaması halinde söz konusu dağıtım bölgesinin Başkent Doğalgaz AŞ‘ye devredileceği belirtilmekte ise de bugüne kadar lisans ihalesine herhangi bir başvuruda bulunulmadığı alınan duyumlar arasındadır. Dolayısıyla Kızılcahamam Dağıtım Bölgesinin, ihale gerçekleştikten sonra Başkent Doğalgaz AŞ‘nin dağıtım bölgesine dahil edilmesi söz konusudur. Bu gelişmeler doğal gaz dağıtım alanını genişletici ve dolayısıyla ihale bedelini artırıcı niteliktedir. İhale bu açıdan da hukuka ve kamu yararına aykırı bir şekilde yapılmıştır.

İhale Usulü Kamuoyunda Kuşku Yaratmıştır
Diğer yandan ihalede uygulanan pazarlık usulünün alışılagelmişin dışında gerçekleştiği yönünde kamuoyuna yansıyan bilgiler arasında; ihalenin saat 16.00‘da başlayacağı ilan edilmişken tekliflerin katılımcıların önünde değil ihale başlamadan açıldığı, katılımcılar zarfların açılmasını beklerken birden ilk tur sonucuyla karşılaştıkları, kapalı zarfla eleme yapılması yerine şirketlerle birebir görüşme için ihalenin hemen başında 1,5 saat ara verildiği, ihalenin belli bir yönteminin olmadığı, v.b. hususlar bulunmaktadır. Bu olgular özelleştirmenin ihale süreci yönünden de incelenmesi gerektiğini göstermektedir.
TMMOB Makina Mühendisleri Odası; yukarıda sıralanan nedenlerle, tüm kentsel kamu hizmetlerinin özelleştirilmesini ve piyasa faaliyeti haline dönüştürülmesini öngören Dünya Bankası, IMF ve AB uyum politikalarının bir parçası olarak gündeme gelen Başkent Doğalgaz Dağıtım AŞ‘nin % 100‘üne tekabül eden hisselerinin blok satış yöntemi ile özelleştirilmesine ilişkin ihale işlemi ve bu ihale işleminin dayanaklarından olan Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi kararlarının öncelikle yürütmesinin durdurulması ve iptaline karar verilmesi istemi ile Danıştay‘da dava açmıştır.

TMMOB
MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASI
Yönetim Kurulu Başkanı
Emin KORAMAZ